پیشنهادفریدون جنیدی برای کتابخوانی آخر هفته

 

داستان ایران بر بنیاد گفتارهای ایرانی

تاریخ ایران باستان، منابع بسیاری دارد اما در ادامه با کتابی آشنا می‌شویم که از بسیاری جهات منبع کاملاً متفاوتی است.

 

 

فریدون جنیدی ایرانشناس، شاهنامه‌پژوه، تاریخ‌نگار، اسطوره‌شناس، پژوهنده‌ی فرهنگ و زبان‌های باستانی و رئیس بنیاد نیشابور در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) برای مطالعه‌ی پایان هفته، کتاب «داستان ایران از گفتارهای ایرانی» از نگارش‌های خود را پیشنهاد می‌دهد. این پژوهشگر و تاریخ‌نگار درباره اثر خود گفت: نوشتن این کتاب 36 سال به طول انجامیده و نیازمند مطالعه‌ی دقیق و آگاهی به زبان اوستایی است. در دفتر اول این کتاب به نگارش تاریخ ایران از سال نخست تا خاموشی دماوند پرداخته شده است.

او ادامه داد: تمام گفتارهای این کتاب بر مبنای شاهنامه و با اتکاء به کشفیات باستانشناسی نگاشته شده. برای مثال خانه‌سازی و پیدایی پارچه که در شاهنامه به آن شاره شده یکی از هزاران نکته‌ی تاریخی موجود در این گفتارها می‌باشد.


جنیدی با اشاره به این نکته که دراین کتاب حقایق تاریخی متفاوتی درباره‌ی ایران باستان در مقایسه با آنچه در باور عموم ودر منابع دیگر است، توضیح داد: در شاهنامه حقایق تاریخی ذکر شده که تا کنون مورد توجه قرار نگرفته و به پژوهش‌های باستانشناسی قابل استناد است و یا حتی در خود شاهنامه به صراحت بیان شده اما تحریف شده است. برای مثال در منابع دیگر ذکر شده که سلطان محمود غزنوی از نگارش شاهنامه حمایت می‌کرده اما در مقدمه شاهنامه به‌صراحت نام ابومنصور خراسانی آمده است و سلطان محمود در آن زمان فقط 11 سال داشته. یا در مورد تاریخ ایران که ما متاسفانه به منابع غربی استناد می‌کنیم و تصور عموم این است که تاریخی ایران 2هزار و 500 سال است اما این تاریخ در واقع 800هزار سال است که شاهنامه به‌خوبی این حقیقت را اثبات می‌کند.
 
این شاهنامه‌پژوه و تاریخ‌نگار کشورمان در ادامه توضیح داد: که برای مثال کلمه کیومرث که در واقع از دو بخش گیَه و مرتَ تشکیل شده که گیه به معنی جان و مرت به معنی میراست که در واقع یک شخص نیست بلکه می‌توان او را به تمام انسان‌های همه زمان‌ها تعمیم داد. از این نظر شاهنامه تاریخ بی‌چون و چرای همه زمان‌ها و تمام جغرافیای بشری است.
 

این کتاب هم‌اکنون از سوی نشر بلخ در 620 صفحه به چاپ رسیده و قیمت آن 50هزار تومان است.به گفته جنیدی، دفتر دوم این کتاب در دست چاپ است.

منبع : ایبنا

نشست «تاریخ اجتماعی از منظر پیتر برک»

 

نوذری: گاهی وجه سیاسی در تاریخ اجتماعی آنقدر فربه می‌شود که تاریخ به حاشیه می‌رود

حسینعلی نوذری گفت: گاهی وجه سیاسی در تاریخ اجتماعی آنقدر فربه می‌شود که تاریخ به حاشیه می‌رود درحالی‌که تاریخ اجتماعی یکی از وظایفش فاصله گرفتن از سیاست است. البته این بدین معنا نیست که ما تاریخ اجتماعی را تاریخی سترون و به‌دور از امور سیاسی بدانیم چون همانگونه که پیتر برک اشاره می‌کند تاریخ اجتماعی ماهیت بین‌رشته‌ای دارد و نمی‌تواند خود را از مباحث سیاسی دور کند.

 

 

به‌گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)نشست «تاریخ اجتماعی از منظر پیتر برک» با حضور حسینعلی نوذری نظریه‌پرداز و پژوهشگر حوزه علوم سیاسی عصر روز گذشته در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد.
 
نوذری با بیان اینکه برک در کتاب تاریخ و نظریه اجتماعی مفهوم تاریخ اجتماعی را در پیوند نزدیک با تاریخ فرهنگی به کار می‌گیرد گفت: در حوزه فرهنگی آثاری چون تنوعات تاریخ فرهنگی، تاریخ فرهنگی چیست و دو مجموعه مقالات چاپ شده است. من نیز تلاش می‌کنم تا در سخنان خودم به این موضوع بپردازم که اساسا تاریخ اجتماعی در پاسخ به چه ضرورت‌هایی صورت گرفته است و تاریخ فرهنگی از چه منابع و آبشخورهایی تغذیه می‌کند.
 
مولف «احزاب سیاسی و نظام‌های حزبی» ادامه داد: تاریخ اجتماعی به لحاظ هویتی به عنوان یک رشته ذیل مطالعات تاریخی به حساب می‌آید و امروزه به صورت یک رشته درآمده اما در گذشته یک گرایش بوده است. خوشبختانه در محافل علمی کشور امروز اهتمام جدی به تاریخ اجتماعی می‌شود. به‌صورت کلی تاریخ اجتماعی به حوزه‌هایی می‌پردازد که در حاشیه قرار گرفته و برخی مورخان به آن نپرداخته‌‌اند. به‌طور مثال برخی از مناسبات

تاریخ اجتماعی می‌خواهد به مباحثی بپردازد که محل اعتنا نیست اما نقش‌شان در وقوع وقایع بزرگ غیرقابل اعتناست

 

زندگی فردی و اجتماعی و تاریخ وقایع بزرگ که کمتر مورد توجه قرار گرفته است در این بخش مورد توجه قرار می‌گیرد. تاریخ اجتماعی تلاش می‌کند زمینه‌‌هایی را طرح کند که عوامل حاشیه‌ای و کمرنگ نقش‌شان در ایجاد شرایط و بستر ظهور وقایع بزرگ تاریخی خود را نشان می‌دهد.
 
به گفته این استاد دانشگاه، تاریخ اجتماعی می‌خواهد به مباحثی بپردازد که محل اعتنا نیست اما نقش‌شان در وقوع وقایع بزرگ غیرقابل اعتناست.
 
وی با بیان اینکه مطالعات بین رشته‌ای یک امر اساسی است و ما نمی‌توانیم درها را روی رشته‌ها ببندیم افزود: در گذشته همکاری بین تاریخ و علوم اجتماعی محل توجه نبوده و هرکدام از رشته‌ها خود را بی‌نیاز از رشته‌های دیگر می‌دانسته اما همانگونه که برک در کتاب خودش تأکید می‌کند امروز ضرورت همگرایی علوم اجتماعی و تاریخ احساس می‌شود و مفهوم چرخش بین رشته‌ای زمینه را برای بسط تاریخ اجتماعی فراهم می‌کند. بنابراین تاریخ اجتماعی از سرشت بین رشته‌ای برخوردار است.
 
نوذری با اشاره به اینکه تاریخ اجتماعی بیش از هر رشته دیگری وامدار جامعه‌شناسی در سالهای دهه 60 است بیان کرد: البته پیش از آن نیز تاریخ اجتماعی وابسته به اقتصاد بوده و این را می‌توان از طریق مجلات و کتاب‌هایی که نمود آنها در تاریخ اجتماعی وجود دارد مشاهده کرد.
 
این استاد دانشگاه در بخش دیگری از سخنانش درباره وجه سیاسی تاریخ اجتماعی سخن گفت و افزود: گاهی وجه سیاسی در تاریخ اجتماعی آنقدر فربه می‌شود که تاریخ به حاشیه می‌رود درحالی‌که تاریخ اجتماعی یکی از وظایفش فاصله گرفتن از سیاست است. البته این بدین معنا نیست که ما تاریخ اجتماعی را تاریخی سترون 

البته باید دقت داشته باشیم که تاریخ اجتماعی را چندان هم از جهت‌گیری‌های سیاسی تهی نکنیم چون نه تاریخ اجتماعی بلکه هیچ تاریخی نمی‌تواند به یکی از ساختارهای اساسی در جامعه که قدرت سیاسی باشد بی‌توجه باشد

 

و به‌دور از امور سیاسی بدانیم چون همانگونه که پیتر برک اشاره می‌کند تاریخ اجتماعی ماهیت بین‌رشته‌ای دارد و نمی‌تواند خود را از مباحث سیاسی دور کند.
 
مولف «بازخوانی هابرماس» در ادامه به استفاده از مفهوم تحول اجتماعی اشاره کرد و گفت: این مفهوم به‌صورت استعاره در حوزه مطالعات جامعه‌شناسی استفاده می‌شده است اما در حوزه مطالعات تاریخ اجتماعی نیز بنا به آنچه پیتربرک می‌گوید نیز قابل تحلیل است.
 
مترجم «بازاندیشی تاریخ» با بیان اینکه تلاش برای سیاست‌زدایی از تاریخ اجتماعی از دهه 80 به‌بعد راه به جایی نبرده گفت: البته باید دقت داشته باشیم که تاریخ اجتماعی را چندان هم از جهت‌گیری‌های سیاسی تهی نکنیم چون نه تاریخ اجتماعی بلکه هیچ تاریخی نمی‌تواند به یکی از ساختارهای اساسی در جامعه که قدرت سیاسی باشد بی‌توجه باشد. مساله دیگر این است که تاریخ اجتماعی تاریخ مردم و قشرهای گوناگون است و باید توجه داشته باشیم که به دام شووینیسم اجتماعی، فرهنگی و تاریخی نیافتیم.
 
نوذری توجه به ساختارهای جمعیت‌نگارانه و ساختارهای اجتماعی را یکی دیگر از مسایل مورد توجه در تاریخ اجتماعی دانست و افزود: مورخان اجتماعی از قرن 18 به‌بعد پس از فروپاشی نظم کهن انقلاب صنعتی  رشد پدیده شهرنشینی تلاش کردند تا ساختارهای جمعیت‌نگارانه را در تاریخ اجتماعی بررسی کنند. همچنین مطالعات تاریخ اجتماعی تلاش کرده تا زمینه پیدایش بسیاری از جنبش‌های اجتماعی در جامعه را بررسی کند در حالی که پیش از این تصور می‌شد تنها جامعه‌شناسی قادر است چنین کاری را انجام دهد. این در حالی است که توجه به این حوزه‌ها نشان‌دهنده نقشی است که مورخ اجتماعی در پیوند تاریخ با جنبش‌های اجتماعی دارد
 
این استاد دانشگاه در بخش پایانی سخنانش به نقش منابع پیشین در جریان شکل‌گیری تاریخ اجتماعی اشاره کرد و گفت: تاریخ‌نگاری اجتماعی همسو با رویکردهای پیشین و از سوی دیگر با زاویه‌گیری نسبت به جریان‌های پیشین حرکت کرده است با این وجود این بدین معنا نیست که رابطه‌اش با گذشته قطع شده بلکه همواره از منابع گذشته تغذیه شده است.

منبع : ایبنا

پرویز پیران «نقدی گذرا بر برخی آثار دکتر احمد شریف» خواهد داشت

نشست نقد آثار و افکار و کوشش‌های علمی و اجتماعی سید احمد شریف با پرویز پیران روز یکشنبه 21 آبان‌ماه برگزار می‌شود.

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) گروه علمی تخصصی جامعه شناسی ایران انجمن جامعه شناسی ایران، چهارمین مرحله همایش جامعه‌شناسان ایرانی و جامعه ایرانی را با موضوع بررسی و نقد آثار و افکار و کوشش‌های علمی و اجتماعی سید احمد شریف برگزار می‌کند.

در این نشست پرویز پیران،‌استاد پیشین دانشگاه علامه طباطبایی با عنوان «دیالکتیک خاص و عام: نقدی گذرا بر برخی آثار دکتر احمد شریف» سخنرانی خواهد کرد.

علاقه‌مندان برای حضور در این نشست می‌توانند روز یکشنبه 21 آبان‌ماه از ساعت 17 تا 19 به سالن کنفرانس انجمن جامعه‌شناسی دانشکده علوم اجتماعی مراجعه کنند.

منبع : ایبنا

یشنهاد مطالعه برای تعطیلات پایان هفته

رحمانیان خواندن کتاب «تاریخ بی خردی» را توصیه کرد/ باربارا تاکمن برای فهم مردم می‌نویسد

 

دکتر رحمانیان برای تعطیلات آخر هفته کتاب «تاریخ بی خردی» را پیشنهاد کرد. باربارا تاکمن تاریخ‌نگار دل‌آگاه و بیداردلی است که برای فهم مردم می‌نویسد و بر این باور است که هدف از نگارش این کتاب نشان دادن تاریخ توهم است.

 

 

دکتر داریوش رحمانیان، استادیار تاریخ دانشگاه تهران در گفت‌و‌گو با خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) برای مطالعه‌ آخر هفته، کتاب تاریخ بی‌خردی را پیشنهاد داد. از نظر دکتر رحمانیان همه‌ مردم باید این کتاب را مطالعه کنند زیرا این کتاب از معدود کتاب‌های تاریخی است که برای مطالعه‌ عامه‌ مردم نوشته شده است.

این تاریخ نگار گفت: من یک اصطلاح در زمینه‌ تاریخ دارم. اصطلاح مردمی‌نامه‌نویس به معنای روان و سلیس نوشتن. به این معنا که در زمینه‌ تاریخ کمتر شاهد آثار ارزنده‌ای هستیم که برای عامه‌ مردم و در سطح فهم عموم نوشته شده باشد. بعضی به نگارش تاریخ می‌پردازند که کتاب‌سازی کنند. بقیه‌ آثار هم بسیار تخصصی است و در حوصله‌ عوام نمی‌گنجد. این کتاب برای آگاهی مردم نوشته شده است.

این استاد دانشگاه افزود: این کتاب در نقد ارباب قدرت نوشته شده است که دچار توهم رسالت آسمانی و پیامبری می‌شوند و خود را قهرمان می‌پندارند. آن‌ها شبه قهرمانانی هستند که در نهایت تبدیل به رهبران خودکامه می‌شوند.

رحمانیان در پاسخ به دیدگاه یک مخاطب در یکی از سایت‌های اینترنتی که در مورد این کتاب گفته بود: «هیچ چیز نامنصفانه‌تر از این نیست که درباره گذشتگان با اندیشه‌های کنونی داوری کنم.» بیان کرد: بله حرف ایشان درست است. ولی این بسیار بحث پیچیده‌ است.

ما یک اصطلاح در فلسفه‌ی تاریخ داریم؛ پرهیز از پرزنتیسم که ترجمه‌ فارسی آن می‌شود اکنون‌زدگی. به این معنا که با دید امروز وقایع دیروز را بررسی نکنیم اما باربارا تاکمن این کار را نمی‌کند. او تاریخ‌نگار دل‌آگاه و بیداردلی است که برای فهم مردم می‌نویسد. هدف از نگارش این کتاب نشان دادن تاریخ توهم است.



نام اصلی کتاب «از تروا تا ویتنام» است که در ایران با نام‌های «سیر نابخردی» و «تاریخ بی‌خردی» به چاپ رسیده که به پیشنهاد دکتر رحمانیان «تاریخ بی‌خردی» با ترجمه‌ دکتر حسن کامشاد ترجمه‌ی ارزنده‌تر و خواندنی‌تری است.

این کتاب در پنج فصل نگاشته شده که عناوین این فصل‌ها عبارت است از: پیگیری سیاست‌های مغایر با منافع خویش، اسب چوبین تروا، پاپ‌های رنسانس و جدا شدن پروتستان‌ها، بریتانیا آمریکا را از دست می‌دهد، آمریکا در ویتنام به خود خیانت می‌کند.

از باربارا تاکمن ، کتاب‌های «سلام اول» با ترجمه حسن افشار از سوی نشر ماهی و «برج فرازان» با ترجمه عزت الله فولادوند از انتشارات سخن به چاپ رسیده است.

کتاب تاریخ بی‌خردی را نشر کارنامه در 678 صفحه با قیمت 70 هزار تومان منتشر کرده است.

منبع : ایبنا

نقد آثار و افکار دکتر احمد اشرف و احسان نراقی برگزار شد

 

آزادارمکی: جامعه ایرانی نیازمند روایت نراقیسم است/ تکمیل‌همایون: نراقی جامعه‌شناسی را از برج عاج‌نشینی به میان مردم آورد

 

تقی آزاد ارمکی در نشست نقد آثار و افکار و کوشش‌های علمی و اجتماعی دکتر احمد اشرف و احسان نراقی گفت: نراقی پس از انقلاب اسلامی فرصت طلایی نقد خود و بازنگری را پیدا کرد و به همین دلیل نراقیسم را تولید کرد.

 

 

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) گروه علمی تخصصی جامعه‌شناسی ایران انجمن جامعه‌شناسی ایران چهارمین مرحله همایش جامعه‌شناسان ایرانی و جامعه ایرانی را با موضوع بررسی و نقد آثار و افکار و کوشش‌های علمی و اجتماعی سید احمد شریف و احسان نراقی با حضور تقی آزاد ارمکی، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران و دکتر ناصر تکمیل همایون، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی شامگاه روز گذشته (7 آبان‌ماه) برگزار کرد.
  
تکمیل‌همایون در این نشست صاحب‌نظران و استادان علوم اجتماعی را به‌چندین بخش تقسیم کرد و گفت: بخش نخست استادان آکادمیک کلاسیک هستند که من دکتر غلامحسین صدیقی را یکی از این‌ها می‌دانم؛ وی کسی بود که کتاب می‌خواند و فیش تهیه می‌کرد و اگر خانواده صدیقی فیش‌های او را که بر منابع و کتاب‌های مختلف نوشته است جمع‌آوری کنند گاهی حتی بیشتر از نسخه‌های اصلی می‌تواند اطلاعات مفیدی را در اختیار ما قرار دهد. گروه دوم کسانی هستند که آکادمیک هستند و احمدشریف از این جمله است. اگرچه عده‌ای او را جامعه‌شناس مارکسیست می‌داند اما من معتقدم او چپ یا مارکسیست نیست و اساسا هرکسی که انتقادی به نظام لیبرالی دارد به معنای مارکسیست‌ بودنش نیست. به‌هرحال شریف فعالیت خودش را در آمریکا ادامه داد و در این حوزه فعالیت‌های مثبتی هم داشته و توانسته دانش و اطلاعات مثبتی را به مخاطبانش ارایه دهد البته کارش نواقصی هم داشته است که من در برخی از مقالاتم به آن اشاره کرده‌ام. اشرف شاگرد نراقی بود و هیچگاه به‌حد و اندازه او نرسید.
 
عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی بخش دیگری از سخنانش را به صحبت درباره احسان نراقی اختصاص داد و گفت: او یک آکادمیک مدرن آزاد بود بدین معنی که نه کلاسیک بود و نه فیش تهیه می‌کرد. کتابخانه مفصل و خوبی داشت و به طور مثال زمانی که می‌خواست درباره مدرنیته کتابی بنویسد به تمام کتاب‌هایی در این باره مراجعه می‌کرد و جملات مدنظرش را استخراج و یادداشت می‌کرد و شب همه آنها را به دور می‌انداخت و براساس ذهنیات خودش می‌نوشت.
 
مولف «تاریخ ایران در یک نگاه» ادامه داد: من با کمال افتخار می‌‌گویم که من ملا بنویس او بودم و وظیفه نگارش کتاب‌هایش را به‌عهده داشتم بعد از اینکه کتاب‌هایش نوشته می‌شد، معمولا آنها را به افرادی دیگری می‌داد که بخواند، به طور مثال برخی آثارش را احمد فردید می‌خواند. احسان نراقی در طول زندگی‌اش کتاب‌های بسیار خوبی نوشت که از آن 

بعد از انقلاب اسلامی بسیاری از کتاب‌های علوم اجتماعی با این تفسیر که علوم اشتباهی هستند از بین رفتند و کتاب احسان نراقی هم از این جمله بود در حالی که من از شهید مطهری شنیدم که کتاب احسان نراقی هیچ مشکلی نداشت چون او در این کتاب از ابن‌بطوطه و ابن‌خلدون هم حرف زده بود و شاهکار نراقی را در این کتاب می‌توانستیم مشاهده کنیم

 

جمله می‌توان به کتاب «علوم اجتماعی و سیر تکوینی آن» اشاره کرد. فصل آخرین این کتاب به علوم اجتماعی امروزی می‌پردازد و شاید یکی از بهترین کتاب‌ها در این حوزه باشد.
 
تکمیل‌همایون افزود: بعد از انقلاب اسلامی بسیاری از کتاب‌های علوم اجتماعی با این تفسیر که علوم اشتباهی هستند از بین رفتند و کتاب احسان نراقی هم از این جمله بود در حالی که من از شهید مطهری شنیدم که کتاب احسان نراقی هیچ مشکلی نداشت چون او در این کتاب از ابن‌بطوطه و ابن‌خلدون هم حرف زده بود و شاهکار نراقی را در این کتاب می‌توانستیم مشاهده کنیم.
 
این استاد دانشگاه در ادامه به کتاب دیگری از نراقی با‌عنوان «تحلیل اجتماعی» که به زبان فرانسه نگارش شده بود اشاره کرد و گفت: این کتاب نیز توسط «بَلِندیه» بارها به ما تدریس شد. همچنین کتاب «فرار مغزها» نراقی اگرچه چاپ نشد اما حرکت بزرگی در جامعه ایجاد کرد او در این کتاب به عاملی که موجب دفع مغزها می‌شود اشاره می‌کند و در این باره مشکلاتی را که حکومت پهلوی به‌وجود آورده برمی‌شمرد.
 
تکمیل همایون در ادامه با بیان اینکه نراقی زمانی که در پاریس مقاله‌نویس سیاسی و اجتماعی شد و از ساحت آکادمیک دور شد، گفت: کتاب «آیین جوانمردی» او یکی دیگر از آثاری است که مورد استقبال قرار گرفت و ترجمه مقاله‌ای از هانری کربن است که نراقی در زندان آن را انجام داد. همچنین او در زندان، کتاب «از کاخ شاه تا زندان اوین» را نوشت و شاید اگر گورویچ را به زندان می‌انداختند نمی‌توانست در زندان کربن ترجمه کند و اینچنین پویا باشد و این ویژگی‌ بود که احسان نراقی را از دیگران متمایز می‌کرد.
 
این جامعه‌شناس تاریخی در بخش دیگری از سخنانش تاسیس موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی ایران را از خدمات مهم احسان نراقی دانست و افزود: او جامعه‌شناسی را از برج عاج به میان توده‌های مردم آورد همان‌گونه که مصدق نفت را ملی کرد نراقی هم جامعه‌شناسی را ملی کرد در زمانی که هیچ کتابی در حوزه جامعه‌شناسی تالیف و ترجمه نمی‌شد به‌دلیل زحمات او و همدوره‌هایش اکنون ما فقط می‌توانیم چهار جلد کتاب از فهرست کتاب‌های تالیفی و ترجمه‌ای در حوزه جامعه‌شناسی بنویسیم و این نتیجه خدمات امثال احسان نراقی در ایران است.
 
نراقی؛ جامعه‌شناسی چانه زن

آزاد ارمکی نیز در بخش دیگری از این نشست با بیان اینکه احمد اشرف مصداق استاد دانشگاهی است که متن درجه یک جامعه‌شناسی تولید کرده گفت: اما من ترجیح می‌دهم در این نشست بیشتر درباره احسان نراقی صحبت کنم و در فرصت دیگری به‌طور مستقل به احمد اشرف بپردازم من در چندین دیدار مستقل با احسان نراقی برخورد داشتم نخست زمانی بود که نراقی از زندان بیرون آمده بود و چندین ساعت با هم گفتگو داشتیم.

بار دیگر زمانی که من رئیس دانشکده بودم و می‌خواستم با او درباره اصحاب علوم اجتماعی گفت‌وگو کنم هرچه تلاش کردم تا از او گفتار گلایه‌آمیز بشنوم چیزی نشنیدم مرتبه دیگر زمانی بود که می‌خواستیم در کاشان همایشی درباره احسان نراقی برگزار کنیم و من در آنجا مطلب مفصلی با عنوان نراقی جامعه‌شناس چانه‌زن ارایه کردم و به همین مناسبت او را در منزل دیدار کردم و درباره آثارش گفتگو کردیم مرتبه دیگر در سال‌های پایانی عمرش بود زمانی که کتاب‌هایش را در یک پاکت پلاستیکی گذاشته بود و به دانشکده علوم اجتماعی آمده بود و متاسفانه مانع از این شده بودند که به اینجا بیاید. با هم گفتگو کردیم و می‌خواست که در دانشکده استخدام شود!
 
وی ادامه داد: من در کتاب «جامعه‌شناسی جامعه‌شناسی در ایران» درباره نسل‌های مختلف جامعه‌شناسی در ایران بحث کردم و در اینجا به نسل اول جامعه‌شناسی در ایران همچون مهدوی، صدیقی و نراقی اشاره کردم. مهدوی کسی است که نخستین کتاب در حوزه جامعه‌شناسی را تالیف کرده است. صدیقی نخستین مبادی اخلاقی و بازی آکادمیک را در حوزه جامعه‌شناسی می‌سازد و نراقی نیز کسی است که می‌کوشد با لابی در این حوزه سازمان بسازد. احسان 

نراقی جمله‌ای دارد که می‌گوید من بازنده‌ای هستم که بخشی از تاریخم! پس باید روایت خود را از باختم و جامعه ایرانی بازگو کنم

 

نراقی کسی است که در جامعه‌شناسی می‌توان ساده از آن گذشت و سخت هم روی او ایستاد.
 
عضو هیات علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران گفت: کسانی که نراقی را مشاور شاه و یار هویدا قلمداد کرده‌اند به تقلیل دادن او کمک کردند اما اگر بخواهیم واقع‌گرایانه به او نگاه کنیم نراقی کسی است که جامعه‌شناسی ملی و بومی را تاسیس کرده و آسیب‌شناسی اجتماعی در جامعه‌شناسی را بنا کرده است. آن هم در زمانه‌ای که نوشتن رسمی است و به لحاظ توان علمی در ایران نگارش کتاب بسیار سخت است. او بستر ظهور جامعه‌شناسی را فراهم می‌کند و به چانه‌زنی فضاهایی را تولید می‌کند که جامعه‌شناسی بتواند در پاتوق‌هایی امکان ظهور پیدا کند. این کاری است که بسیاری از کسانی که در حوزه جامعه‌شناسی فعالیت می‌کنند موفق به انجام آن نمی‌شوند.
 
مولف «جامعه‌شناسی ابن خلدون» تاکید کرد: یادمان نرود که نراقی در موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی افراد سرکشی مانند جلال آل‌احمد، ساعدی و... را به‌کار می‌گیرد و از آنها برای تحقیقات اجتماعی استفاده می‌کند. او در کلاس‌های خود نقد شاه را می‌کرد و این اتهام که او را مشاور شاه می‌دانستند وارد نیست. نراقی کسی است که در جامعه‌شناسی سیستم را پذیرفته است اما دغدغه اصلاح را دارد او ناکارآمدی نظام اجتماعی و سیاسی را علت عقب‌ماندگی ایران می‌داند و به همین دلیل به دنبال ارایه راه‌حل است.
 
آزاد ارمکی با بیان اینکه در جامعه‌شناسی دونفر فرصت طلایی نقد خود را پیدا کردند، گفت: یکی غلام‌عباس توسلی بود که البته بیماری چندان این فرصت را به او نداد و دوم احسان نراقی بود که پس از زندان این فرصت برای او پدید آمد که دوباره روی افکار و اندیشه‌های خود تامل کند به همین دلیل می‌بینیم که بعد از انقلاب اسلامی گفت‌وگوهای نراقی درباره تاریخ، شاه، هویدا، روحانیت، زنان و ... کاملا متفاوت می‌شود. بنابراین نراقی قبل از انقلاب درون نظام قرار دارد و حاصلش تدوین کتاب‌هایی است که می‌بینیم و در واقع در آن مخاطبانش را به بازگشت به خویشتن از نوع فرهنگ و ادبیات و تاریخ دعوت می‌کند و نراقی پس از انقلاب کسی است که خود را نقد می‌کند من از این جهت به او امتیاز می‌دهم او تنها جامعه‌شناسی است که جمهوری اسلامی را به رسمیت می‌شناسد و درباره آن بحث می‌کند و در واقع به انقلاب اسلامی و جمهوری اسلامی می‌پردازد و بدکارکردی را علت اصلی اختلالات درون سیستم می‌داند.
 
مولف «جامعه‌شناسی توسعه» عنوان کرد: نراقی جمله‌ای دارد که می‌گوید من بازنده‌ای هستم که بخشی از تاریخم! پس باید روایت خود را از باختم و جامعه ایرانی بازگو کنم. به همین دلیل است که نراقی ماندگار می‌شود و نراقیسم را تولید می‌کند. این همان چیزی است که جامعه‌شناسی ایرانی نیازمند آن است چرا که امروز ما نیازمند بازیگری هستیم نه آن چیزی که امروز تحت عنوان رادیکالیزم به آن دچاریم. جامعه‌شناسی امروز مدیون افرادی چون احسان نراقی است که تا پایان عمرش در این حوزه فعالیت کرد و حتی می‌خواست در دانشکده علوم اجتماعی استخدام شود. 

منبع : ایبنا

حضور و ارائه سخنرانی در سمینارهای علمی در شش ماهه اخیر

محک