نظام سياسي و سازمان هاي اجتماعي در عصر قاجار

نويسنده: غلامرضا ورهرام ناشر: معين سال انتشار: 1385 شمارگان:2200 نسخه


 

خبرگزاري ميراث فرهنگي_ کتاب_ دکتر غلامرضا ورهرام از پژوهشگران برجسته تاريخ در ايران در کتابي که به تازگي انتشار يافته، موضوع ساخت سياسي ايران در دوران قاجار را بررسي کرده است.

کتاب "نظام سياسي و سازمانهاي اجتماعي ايران در عصر قاجار" توسط انتشارات معين در 782 صفحه و در شمارگان 2200 نسخه به بازار عرضه شده است.

در اين کتاب که در سال 1385 انتشار يافته نويسنده، نسب نامه خاندان قاجار را به چاپ رسانده و منابع و ماخذي را درباره تاريخ حکومت قاجاريه ارائه کرده است. وي در فصل نخست اين کتاب با بررسي روند گسترش تاريخي قاجار به موقعيت ايل قاجار اشاره کرده و در ادامه به موضوعاتي چون قاجار در صفويه، قاجار در عصر افشاريه، قاجار در عصر زنديه و ... پرداخته است.

در فصل دوم اين کتاب بخشهايي درباره آغامحمد خان قاجار، فتحعلي شاه قاجار، ظل السلطان (علي بن شاه بن فتحعلي شاه متخلص به عادل)، ناصرالدين شاه، مظفرالدين شاه، محمدعلي شاه و احمدشاه گنجانده شده و درباره شاهان قاجار توضيحاتي نيز داده شده است.

در فصل سوم کتاب، دکتر ورهرام ساختار حکومت در دوران قاجار، نظام و تشکيلات اداري حکومت، وزراي دربار اعظم، تشکيلات وزراي دربار اعظم، هيات دولت و مجلس دربار اعظم، مجلس وزراء، دارالخلافه، وزارتخانه، وزارت امور خارجه، وزارت ماليه و عوايد دولتي، منابع درآمد دولتي، مالياتهاي مستقيم و غير مستقيم، گمرکات، تلگرافخانه، پستخانه، ضرابخانه، خالصات معادن، وزارت علوم و تلگراف و معادن، وزارت انطباعات و دارالترجمه خاصه، وزارت تجارت، وزارت عدليه اعظم، تقسيمات کشوري، ايالات، ولايات، شهرهاي داخلي و توابع، سازمان لشکري در دوران قاجار، سواران بومي و نامنظم، چريک، دسته سواران جنگي نامنظم، سواران نيمه منظم، فوج اصفهان، فوج قزاق، فوج مهاجر، فوج بومي، افسران اروپايي در تشکيلات ارتش ايران، پياده نظام، توپخانه، نيروي دريايي، اونيفورم، تقسيمات منظقه اي، وضع ادارات مختلف نظام و فنون جنگي مورد بررسي و تحليل قرار گرفته است.

نويسنده کتاب در بخشهاي بعدي به موضع سياست مذهبي دوران قاجاريه پرداخته و علاوه بر تحليل و بازخواني تاريخ رفتارهاي شاهان قاجار در اين خصوص در صفحات بعد طبقات و سلسله مراتب اجتماعي در عصر قاجار را تحليل نموده است.

در اين بخش کتاب موضوعاتي چون جمعيت، طبقات و سلسله مراتب اجتماعي، شاه و مناصب دربار، عمال ديواني، روحانيون، پيشه وران، بازاريان و تجار، سرمايه گذاري در صنايع و ايجاد کارخانجات، سرمايه گذاري در معادن، راه آهن، صنعت نفت و همچنين ميزان نفوذ تجار و نجبا در بخش کشاورزي مورد مداقه قرار گرفته است.

تنظيمات و قوانين دوره قاجار، سياستهاي فرهنگي، مدارس، مطبوعات، مدارس مذهبي، مدارس عالي، روابط خارجي ايران در دوره قاجار، امتيازها و قراردادهايي که از جانب اتباع يا دولتهاي بيگانه با ايران منعقد شده است، نبش هاي اجتماعي در عصر قاجار، علل و عوامل شکل گيري نهضت مشروطه خواهي ملت ايران، کتب و رسالات دوره قاجار و روزنامه هاي دوره مشروطه از ديگر بخشهاي اين کتاب است.

نويسنده در مقدمه اين کتاب با اشاره به اينکه عصر قاجار يکي از مهمترين اعصار ايران در صد سال اخير است اين دوره را به جهت وقوع تحولاتي که در آن رخ داده، شگفت انگيز توصيف کرده و نوشته است:? پژوهش در عصر قاجار، ضرورت توجه به حيات اجتماعي و نظام حکومت ايران در چارچوب تحولات و تغييرات مختلف را نشان مي دهد. در پژوهش حاضر کوشش شده است تا جايي که منابع و ماخذ در دسترس بود تغييرات در عصر قاجار مورد بررسي و مداقه قرار گيرد