معرفی کتاب �نخستین رویارویی‌های هنر عصر ناصری با هنر غرب�
نخستین اثر تحقیقِ علمی و منسجم در زمینه تاثرپذیری هنر ایران در سه حوزه موسیقی، نمایش و نقاشی ایرانی تا کنون دوبار به چاپ رسیده است.
نخستین رویارویی‌های هنر عصر ناصری با هنر غرب، از یک مقدمه و پنج فصل مجزا تشکیل شده است. در فصل اول، روابط فرهنگی - هنری ایران با کشورهای اروپایی، از مغولان تا ابتدای عصر قاجار، بررسی شده است. مطالب این فصل، که مقدمهای برای ورود به بحث اصلی محسوب می‌شود، میزان روابط فرهنگی – هنری دوران حکومت مغولان، آققویونلوها، صفویه، افشاریه و زندیه را با غرب به صورت مجمل بیان میکند. در فصل دوم، زمینههای مؤثر در روند نفوذ غرب در ایرانِ دوره قاجار، و بهویژه عصر ناصری، ذکر شده است، زیرا این عوامل مهمترین علل رواج سبکهای غربی محسوب میشوند که شامل حضور مبلغان مذهبی، اعزام محصلان به اروپا، تاسیس دارالفنون و سفرهای ناصرالدینشاه به فرنگ است. در این فصل، کوشیده شده به شکل مستقل و مجزا به میزان تاثیر این عوامل با دیدی علمی و به دور از جانبداریهای رایج پرداخته شود.
فصل سوم به بیان جایگاه موسیقی در دربار ناصرالدینشاه و تاثیر غرب بر آن اختصاص یافته است. در پی سفرهای ناصرالدینشاه به غرب و از سویی جذب معلمان اروپایی و آغاز به کار آنان در دارالفنون، نخستین گامهای حضور آموزش موسیقی به سبک و سیاق غربی، بهویژه در حوزه موسیقی نظامی، با تلاشهای مسیو لومر فرانسوی فراهم شد که سایر حوزههای فعالیتهای موسیقایی مرتبط را نیز تحت تأثیر نسبی خود قرار داد. بر این اساس، در فصل سوم به تشریح و تبیین این جریان پرداخته شده است.
در فصل چهارم، میزان تاثیر غرب بر نمایش ایران، که از قدمتی کهن برخوردار است، بررسی و مداقه شده است. با آغاز نمایشنامهنویسی به سبک و سیاق اروپایی در آثار افرادی همچون آخوندزاده و تبریزی و پس از ترجمه نمایشنامههای نویسندگان غربی، بهویژه مولیر و سپس اجرای این آثار در تماشاخانه دارالفنون، که به تقلید از تماشاخانههای فرنگ ساخته شده بود، نخستین اقدامات به منظور اشاعه و گسترش نمایش به سبک غربی در پرتو حمایت ناصرالدینشاه انجام پذیرفت. از این رو، در فصل چهارم به صورت مبسوط واکاوی این امر مد نظر مولف قرار گرفته است.
فصل پایانی به یکی دیگر از حوزههای هنری متاثر از سبکهای هنری غرب میپردازد. نقاشی از دوره صفوی دستخوش تغییراتی -گاه بنا به علایق پادشاهان و گاه از سوی هنرمندان این عرصه شد و این امر تا دوره قاجار ادامه یافت. با ورود به عصر ناصری، بنا به دلایلی همچون علایق مفرط شاه، حضور نقاشان اروپایی در دربار و حضور معلمان ایرانیِ فراگرفته فنون هنری غرب، بهویژه سبکهای ایتالیایی، این هنر روندی متفاوت را طی کرد؛ چنانکه افرادی همچون صنیعالملک و کمالالملک به تقلید نسبی از سبکهای غربی روی آوردند و بهتدریج آن را به سبکی غالب و رایج مبدل کردند.
چاپ دومِ نخستین �رویارویی‌های هنر عصر ناصری با هنر غرب (موسیقی، نمایش، نقاشی)�، به قلم مصطفی لعل شاطری، در قطع رقعی و ۳۲۸ صفحه به قیمت ۴۰۰۰۰ تومان در اسفند ماه سال جاری از سوی انتشارات مرندیز منتشر و به بازار کتاب عرضه شده است.
نویسنده وبلاگ :