در گذشته، هریک از این ابزارهای صوتی ‌و تصويری در ثبت ‌و ضبط خاطرات، حوادث و وقایع مهم روز نقش مهمی ايفا می‌کرد و امروزه موارد ثبت‌شده توسط آن‌ها بخشی از مهم‌ترین اسناد هویتی و تاریخی هر کشوری به‌شمار می‌آیند؛ همين ارزش و اهميت باعث شده کشورهای جهان درصدد جمع‌آوری و حفظ اين اسناد باشند.

در آستان قدس رضوی هم اين اهتمام، به‌ويژه برای حفظ اسناد مرتبط با اين آستان ملکوتی و ميزبان آن، يعنی سرزمين ايران و دیار خراسان، وجود دارد؛ دقيق‌تر اينکه با توجه به اهمیت این موضوع، در سال ۱۳۸۲، واحد دیداری و شنیداری در مرکز اسناد آستان قدس رضوی تشکیل شد و از سال ۱۳۹۸ تاکنون هم به صورت بخشی جدا از اسناد مکتوب و با عنوان بخش اسناد دیداری و شنیداری مشغول فعالیت است.
پای صحبت‌های محمدمهدی مرتضوی‌فر، کارشناس مسئول بخش اسناد دیداری و شنیداری مرکز اسناد و مطبوعات آستان قدس رضوی، نشسته‌ايم تا بيشتر با اين بخش آشنا شويم.

درباره مرکز اسناد ديداری و شنيداری حرم مطهر و انگيزه ايجاد آن توضيح می‌دهيد؟
ابتدا اجازه دهيد اشاره‌ای به اهميت این اسناد و منابع تاريخی داشته باشيم که منعکس‌کننده تاریخ و روایتگر فرهنگ و آداب ‌و رسوم یک ملت و یکی از تأثیرگذارترین منابع در معرفی هویت، فرهنگ، عقاید و اعتقادات ملل و جوامع مختلف بشری در دوره‌ها، اعصار و زمان‌های گوناگون به‌شمار می‌روند؛ به‌عبارت‌دیگر، هویت یک ملت در این منابع بی‌جان نهفته است. اهميت اين‌گونه منابع باعث شده یونسکو نیز، با نامگذاری یک روز به‌عنوان روز جهانی میراث دیداری و شنیداری، به‌دنبال افزایش آگاهی عمومی نسبت به حفاظت از این میراث ارزشمند، حمایت از مؤسسات نگهدارنده این میراث و ترویج دسترسی بیشتر به آن‌ها باشد؛ ازهمين‌روی و بنابر ارزش زياد اين منابع، بخش ديداری و شنيداری در مرکز اسناد آستان قدس رضوی تشکيل شده که رسالت مهمی برعهده دارد و سعی می‌کند به‌عنوان یک مرجع رسمی و قابل‌اعتماد، با گردآوری بهترين منابع دیداری و شنیداری، امکان بهره‌برداری مناسب از این اسناد و منابع ارزشمند را برای نسل‌های امروز و فردا در سطح ايران و جهان فراهم آورد.


 تاکنون چه تعداد سند در اين مرکز گردآوری شده است؟
هم‌اکنون بیش از ۲۵هزار منبع و سند دیداری و شنیداری شامل حدود شش‌هزار حلقه نوارکاست صوتی، پنج‌هزار حلقه نوار ویدئویی خانگی (VHS)، هفت‌هزارحلقه نوار دی‌وی‌کم (DVcam) مربوط به دوربین‌های شخصی، دوهزار حلقه مربوط به نوارهای یوماتیک (Umatic)، بتاکم (Betacam) و بتامکس (Betamax) و همچنین دوهزار حلقه لوح فشرده (شامل CD و DVD) در اين مرکز وجود دارد؛ البته، در کنار اين ۲۵هزار منبع ديداری و شنيداری، بیش از ۴۰هزار عکس آنالوگ و بیش از ۱۰۰هزار عکس دیجیتال هم از ابتدای ورود عکاسی به ایران در دوره قاجار تا دوره معاصر موجود است که قدیمی‌ترین آن مربوط به سال ۱۲۳۷ شمسی است و توسط «جیانوزی»، عکاس ایتالیایی، از حرم مطهر امام رضا(ع) گرفته شده است.
محتوای اين اسناد درباره حرم مطهر امام رضا(ع) و تشکیلات این نهاد مقدس، شهر مشهد، استان خراسان بزرگ، ایران و جهان و .... است که به‌کار محققان، پژوهشگران و کاربران عرصه مستندسازی می‌آید. همچنین، در این بخش، بيش از پنج‌هزار عكس و فيلم ارزشمند درمورد تغييرات معماری حرم مطهر رضوی از اواخر دوره قاجار تا دوره معاصر وجود دارد که مربوط به تغييرات گسترده بافت پيرامونی حرم، تخريب بناها و مغازه‌های قديمی متصل به حرم، ساخت طرح فلكه، گسترش بناها و ايجاد صحن‌های جديد در بعد از انقلاب است و در این حوزه بزرگ‌ترين آرشيو ديداری و شنيداری کشور به‌شمار می‌آید.

 

حح

منبع : سایت آستان قدس